Astrowate (Asteraceae)

Astrowate, zwane też złożonymi (Compositae), to najliczniejsza pod względem zaliczanych do niej gatunków i najbardziej skomplikowaną pod względem budowy kwiatów rodzina. Są to rośliny dwuliścienne, należące do około 1550 rodzajów i 25 000 gatunków. Przedstawiciele tej rodziny występują na całym świecie, z wyjątkiem Antarktydy. W Polsce naturalnie występuje ponad 300 gatunków. Należy do nich dodać rośliny obce, zawleczone, uprawne lub dziczejące, które „uciekły” z ogrodów. Przykładami gatunków należących do tej rodziny są: stokrotka polna, krwawnik pospolity, chaber bławatek, dziewięćsił bezłodygowy, mniszek lekarski, aster alpejski czy jeżówka purpurowa.

Cechy rodziny:

Na początek należy podkreślić, iż w obrębie rodziny istnieją dwie podrodziny: rurkokwiatowe (Asteroideae/Tubuliflorae) oraz języczkokwiatowe (Cichorioideae/Linguliflorae), różniące się budową kwiatów. Najpierw podam cechy ogólne, a następnie charakterystyczne dla podrodzin.

• w tej rodzinie możemy znaleźć przede wszystkim rośliny zielne (roczne, dwuletnie oraz byliny), jednakże w cieplejszych rejonach naszego globu można trafić również na krzewy, pnącza, a także drzewa

• liście zazwyczaj skrętoległe, rzadko okółkowe i naprzeciwległe, o bardzo zróżnicowanych kształtach i stopniu podzielenia blaszki liściowej

• kwiaty zebrane w kwiatostan typu koszyczek lub główka

• owocem jest niełupka opatrzona często elementami ułatwiającymi rozsiewanie: puchem kielichowym czy też ośćmi

Rurkokwiatowe (Asteroideae/Tubuliflorae)

• nie posiadają soku mlecznego

• kwiatostan osadzony na rozszerzonym dnie kwiatowym, tak zwanym osadniku

• kwiatostan otoczony podsadkami – zielonymi listkami znajdującymi się tuż pod nim

• na dnie koszyczka znajdują się plewinki – zrośnięte przysadki pod kwiatami (wyraźnie widoczne jako „kratka” w słoneczniku)

• kwiaty tworzą 3 rodzaje koszyczków: rurkowate, nibyjęzyczkowate + rurkowate, lejkowate + rurkowate

• słupki zaopatrzone w wygarniacze – włoski zabezpieczające przed samozapyleniem, wygarniające własny pyłek

 Języczkokwiatowe (Cichorioideae/Linguliflorae)

• posiadają sok mleczny

• kwiatostan osadzony na rozszerzonym dnie kwiatowym, tak zwanym osadniku

• podsadki przekształciły się w okrywę koszyczka

• na dnie koszyczka znajdują się plewinki – zrośnięte przysadki pod kwiatami (wyraźnie widoczne jako „kratka” w słoneczniku)

• kwiaty tworzą tylko jeden rodzaj koszyczka – języczkowaty

Gatunki opisane

Jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea)

Astry z grupy kwitnących jesienią