Ten artykuł będzie stosunkowo krótki, ale jednocześnie bardzo ważny przy opisywaniu morfologii roślin. Mowa o korzeniach, będących niejako sercem rośliny. Można uszkodzić wszystkie inne elementy w mniejszym lub większym stopniu (niektóre można całkiem usunąć), a roślina i tak przetrwa, ale jeśli uszkodzimy korzeń w jakiś bardziej drastyczny sposób, roślina umrze.
Zdj. 1 System korzeniowy odsłonięty w wyniku erozji i wypłukiwania podłoża w Wąwozie Korzeniowy Dół w Kazimierzu Dolnym, 21.09.2020 r.
Najprostszą definicją korzenia jest: organ rozwijający się przeważnie pod ziemią, mocujący roślinę w podłożu i pobierający z niego wodę oraz substancje odżywcze. Stanowi podziemną część pędu, a od łodygi odróżnia go brak liści, brak chlorofilu oraz inna budowa anatomiczna. Jest to pierwszy element pojawiający się z kiełkującego nasiona (chociaż czasami równolegle z liścieniem – pierwszym listkiem), oczywiście w formie uproszczonej. Dopiero później pojawiają się właściwe korzenie: główny i boczne. U roślin jednoliściennych rozwijają się korzenie przybyszowe wyrastające bezpośrednio z pędu. Korzenie takie mogą wyrastać również z węzłów pędów nadziemnych (rozmnażanie wegetatywne) czy też na kłączach lub cebulach.
Systemy korzeniowe dzielimy na: główny oraz wiązkowy. Główny system korzeniowy, zwany również palowym powstaje, kiedy pierwotny, zarodkowy korzeń nie zamiera, a rosnąc przyjmuje wrzecionowaty, rzepowaty, kulisty lub bulwiasty kształt. System wiązkowy tworzy się, gry zarodkowy korzeń zanika, a jego funkcje przejmują rozwijające się u nasady pędu liczne korzenie przybyszowe.
Ryc. 1 Przykłady rodzajów korzeni
Młode korzenie chronione są maleńkimi wypustkami zwanymi włośnikami. Szczyt korzenia chroniony jest z kolei przez czapeczkę. Osłania ona komórki twórcze stożka wzrostu, a więc miejsca, w którym korzeń wydłuża się.
Na początku wspomniałam, iż korzeń, to głównie podziemny organ. I tak też jest u znacznej większości roślin, są to korzenie podziemne. Występują jednakże też inne rodzaje korzeni i są to: napowietrzne, nadziemne, wodne oraz czepne.
Zdj. 2 Korzenie czepne u bluszczu pospolitego, 10.01.2020 r.
Zdj. 3 Korzenie nadziemne cypryśnika błotnego, tak zwane pneumatofory (oddechowe), 19.05.2021 r.