Zdj. 1 Kwiat hibiskusa bagiennego, 17.09.2020 r.
Kwiat stanowi często główny pretekst do zakupu danej rośliny. Ta efemeryczna część przyciąga swoim kształtem, kolorem czy zapachem. Niektóre rośliny, jak hibiskus bagienny czy bieluń posiadają kwiaty dochodzące do 20 cm średnicy/długości. Inne z kolei są bardzo drobne, ale jednocześnie liczne, tworząc sporych rozmiarów kwiatostan, jak na przykład u bzu czarnego. Aby nie zarzucić ilością informacji o kwiatach, podzielę ten temat na 3 części: ogólnie o kwiatach, o elementach budowy kwiatu i o kwiatostanach.
Kwiat, to skrócony pęd, który składa się z przekształconych liści i przeznaczony do wydawania owoców i nasion. Można wyróżnić część płoną (kielich i korona lub okwiat pojedynczy), która nie bierze udziału w wytwarzaniu kolejnych generacji oraz płodną (słupek i pręciki), gdzie powstają nasiona. Kwiat składa się z części kielicha – działek, części korony – płatków, składników pręcikowia – pręcików oraz składników słupkowia – słupka. Wszystkie te części nie muszą być dokładnie wyodrębnione. Zdarza się, iż pojawiają się formy przejściowe, na przykład od pręcików do płatków korony, jak u grzybieni. Ze względu na fakt, iż wszystkie części kwiatowe stanowią przekształcone liście, logicznym staje się podobieństwo działek kielicha do liści łodygowych i płynne przechodzenie pręcików w płatki.
Zdj. 2 Kwiat rojnika, 6.08.2019 r.
Zdj. 3 Kwiat przylaszczki pospolitej, 5.04.2021 r.
Okwiat pojedynczy pojawia się, gdy elementy budowy kwiatu nie są zróżnicowane. Kielich i korona tworzą okwiat podwójny. Najczęściej zielony kielich posiada funkcje asymilujące oraz ochronne. Kolorowa korona oraz zapach stanowią powabnię dla owadów zapylających. Zdarza się, iż zabarwienie korony przenosi się na inny okółek kwiatowy, a więc na przykład na kielich, który wtedy również otrzymuje funkcję powabni. Zdarza się, że nawet pręciki czy podsadka kwiatostanowa przejmują lub dodatkowo otrzymują to zadanie.
Kwiat może być jednopłciowy, a więc albo pręcikowy (męski) albo słupkowy (żeński) lub obupłciowe (w skład każdego pojedynczego kwiatu wchodzą zarówno pręciki, jak i słupek). Większość roślin jest jednopiennych o kwiatach jednopłciowych bądź obupłciowych, a więc na każdym osobniku znajdują się zarówno męski, jak i żeńskie kwiaty. Niektóre rośliny, takie jak na przykład rokitnik pospolity, są dwupienne, o kwiatach jednopłciowych. Tutaj na jednym osobniku rozwijają się tylko kwiaty męskie, a na innym tylko żeńskie. W takim wypadku należy posiadać przynajmniej dwa osobniki dwóch różnych płci, aby uzyskać z nich owoce, które pojawią się na osobniku żeńskim i tylko na nim.
Zdj. 4 Rokitnik, 17.07.2019 r.
Zdj. 5 Niezapominajka błotna, 26.04.2020 r.
Warto tu jeszcze przytoczyć wzór kwiatowy, czyli symbole, którymi można opisać każdy kwiat. Poszczególne elementy posiadają odpowiednie oznaczenie literowe: P – okwiat pojedynczy o niezróżnicowanych członach, K – kielich, C – korona, A – pręcikowie, G – słupkowie. Liczbę poszczególnych elementów w każdym okółku oznaczają cyfry w indeksie dolnym po każdej literze. Jeśli elementów jest bardzo dużo, oznacza się je symbolem nieskończoności „∞”. Jeśli elementy kwiatu są ze sobą zrośnięte, oznacza się je przez ujęcie liczb indeksu dolnego w nawiasie. Pręciki zrośnięte z korona oznacza się przez ujęcie liter nawiasem kwadratowym. Słupek dolny lub górny odpowiednio kreska nad lub pod liczbą słupkowia. Kwiat grzbiecisty – ↓, kwiat promienisty – *, kwiat pręcikowy – ♂, kwiat słupkowy – ♀, kwiat obupłciowy – symbol żeński z daszkiem u góry.
I tak na przykład wzór: *K(5)[C(5)A5]G(2) oznacza kwiat promienisty, o zrosłodziałkowym, 5-cio ząbkowym kielichu, koronie zrosłej, 5-cio płatkowej, 5 wolnych pręcikach przyrośniętych do korony i 2-krotnym, górnym słupku. Jest to przykład wzoru kwiatowego rodziny ogórecznikkowatych, do których należy niezapominajka błotna.