Źródło miniatury: Henry Townsend, https://pl.wikipedia.org/wiki/Secesja_(sztuka), dostęp: 7.08.2022 r.
Ogrody secesyjne nie były zbyt efektowne. Stanowiły raczej skromny dodatek do detali architektonicznych, niż osobną całość. Secesja, jako styl, istniała bardziej w architekturze i sztuce, a nie w krajobrazie. Nie zmienia to faktu, iż elementy te wychodziły jednak poza fasady budynków.
Datowanie
Secesja, to kierunek artystyczny popularny na przełomie XIX i XX wieku. Mniej więcej w tym samym czasie, równolegle powstawały ogrody w tym stylu.
Ryc. 1 Czas trwania secesji w architekturze, sztuce i ogrodnictwie
Cechy stylu
Charakterystyczne dla tego stylu były motywy roślinne oraz zwierzęce, mocna kolorystyka, mozaiki w ścianach i oknach, a także wszechobecne, falujące linie. Unikano linii prostych i kątów, starano się jak najbardziej je wygładzić, stąd też wiele ówczesnych budynków na zaokrąglone rogi. Należy pamiętać, iż był to czas intensywnego rozwoju przemysłowego, a więc i branży metalurgicznej. Popularna stała się metaloplastyka. Fantazyjne ogrodzenia i bramy były niemal obowiązkowym elementem posesji. Za twórcę tego „szalonego” stylu uznaje się Antoniego Gaudi, a za ikonę – jego budowlę: Casa Mila w Barcelonie, „falujący budynek”.
Zdj. 1 Casa Mila w Barcelonie Źródło: Josep Panadero, https://pl.wikipedia.org/wiki/Casa_Mil%C3%A0, dostęp: 7.08.2022 r.
Zdj. 2 Secesyjny motyw róży w ogrodzeniu Źródło: http://muzeumsecesji.pl/motywy_pliki/roslinne_pliki/roza.html, dostęp: 10.02.2020 r.
Cechy ogrodów secesyjnych
Jedną z dominujących cech secesji były łagodne, miękkie linie. Te pojawiały się również i w ogrodzie, stąd często wymiennie nazywano je „ogrodami kaligraficznymi”. Ścieżki prowadzono swobodnymi, falistymi liniami przypominającymi nieco kaligrafię. Również zbiorniki wodne, murki czy rabaty prowadzone były w ten sam sposób. W tym ogrodzie to nie rośliny decydowały o charakterze, a miękkie linie i mnogość dodatków. Stawiano na asymetrię i dekoracyjność. Pojawiały się rzeźby zwierząt. Ogrodzenia były metalowe, kute i bogato zdobione motywami roślinnymi. Po ażurowych ścianach pergol i altan pięły się pnącza. Wszystko to utrzymane było, w przeciwieństwie do architektury, w pastelowych barwach. Symbolicznymi roślinami secesji były: irysy, lilie, kalie, nasturcje, lilie wodne, róże i fiołki, wszystko w delikatnych odcieniach. Co ciekawe, rośliny te w mniejszym stopniu były obecne w ogrodzie, a dominowały jako wzory na witrażach, fasadach czy też detalach ogrodzeń.
Ciekawostką jest fakt, iż miasto Łódź powstawało właśnie na przełomie XIX i XX wieku. Między innymi z tego powodu oraz przez dużą liczbę motywów przyrodniczych na kamienicach uważa się, iż to „stare miasto” budowane było w stylu secesyjnym. Często spotyka się określenie: Łódź, miasto secesji. Jest to jednak błędne założenie. Łódzkie kamienice i ogrody nie mają określonego stylu, a raczej budowane były w stylu eklektycznym, czyli mieszance kilku styli. I tak mamy secesję, owszem. W końcu akurat wtedy była on w pełnym rozkwicie. Mamy również zapowiedzi nadchodzącego modernizmu. Co ciekawe, niektórzy fabrykanci stawiali na styl á la barok. Jak to się mówi: każdemu według upodobań.
Zdj. 3 Motyw nietoperza i liści kasztanowca na elewacji budynku w Łodzi Źródło: http://muzeumsecesji.pl/motywy_pliki/zwierzece_pliki/nietoperz.html, dostęp: 10.02.2020 r.