Zdj. 1 Śniedek baldaszkowaty, tzw. „śpioszek”, 19.05.2020 r.
Patrząc ogólnikowo na świat, przyzwyczailiśmy się do pewnego rocznego cyklu. Wiosną pojawiają się zielone listki na roślinach. Latem pojawiają się kwiaty. Jesienią rośliny przebarwiają się, wydają owoce i zrzucają liście. Zimą „straszą” gołym pniem lub, jak w przypadku bylin, całkiem znikają. Nie każdy jednak wie, iż w świecie roślin, jak w sumie wszędzie, istnieją różnego rodzaju wyjątki i ciekawostki. Jeśli planujemy zajmować się ogrodem, warto znać te przypadki. Mogą one wiele mówić o miejscu, na którym rosną, mogą „przepowiadać pogodę”, a w końcu mogą stanowić interesującą ciekawostkę, którą można zaskoczyć gości.
Rośliny reagujące na zmianę pogody
Często słyszy się o fototropizmie, czyli ruchu roślin w zależności od położenia słońca na niebie. Najlepszym takim przykładem są słoneczniki odwracające kwiaty w kierunku tej gwiazdy. Istnieją też inne przykłady ruchów roślin, polegające na otwieraniu lub zamykaniu się kwiatów. Może to być zależne, podobnie jak u słoneczników, od obecności światła – podczas słonecznego dnia kwiaty pozostają otwarte, wieczorem natomiast, lub podczas pochmurnego dnia zamykają się. Przykładem takiej rośliny jest gazania. Inne rośliny, jak na przykład tulipany, reagują zamykaniem się na spadek temperatury. Maciejka zachowuje się w ten sposób pod wieczór, co wygląda, jakby osobnik ten szedł spać. Dzięki obserwacji stokrotki, możemy zorientować się, iż nadchodzi deszcz – roślina zwija swoje płatki.
Zdj. 2 Gazania, 4.08.2019 r.
Zdj. 3 Funkia, 31.05.2020 r.
„Łaciate” rośliny
Ogrodnikom przez stulecia udało się wyhodować całe mnóstwo odmian, jednakże istnieje grupa, która posiada wspólną cechę – liście niejednolicie zielone. Kolorem domieszkowym jest najczęściej biały, kremowy lub żółty, ale zdarza się też inny odcień zielonego, albo jak u koleusów, cała gama czerwieni. Liście mogą mieć nerwację w innym kolorze, obramowanie albo wyglądać, jakby ktoś prysnął na nie farbą. Co ciekawe, najczęściej nadawaną nazwą odmianie jest 'Variegata’. Stanowią one ciekawą odmianę i wprowadzenie czegoś innego do naszej ściany zieleni. Efektownie wyglądają gatunki cieniolubne, takie jak funkie czy dereń biały 'Elegantissima’, które dzięki jasnym elementom rozjaśniają mrok panujący pod gałęziami wyższych roślin.
Rośliny wskaźnikowe
Warto znać chociaż podstawowe rośliny wskaźnikowe zwłaszcza wtedy, kiedy kupujemy działkę. Gatunki te powiedzą nam o wiele więcej, niż właściciel, który chce ją za wszelką cenę sprzedać. Jeśli pojawiają się one w naszym, zadbanym ogrodzie, stanowią swoistą informację, że być może coś się zaczyna dziać i należy temu przeciwdziałać. Gdy w jakimś miejscu zaczynają intensywnie rosnąć pokrzywy, oznacza to, iż nastąpiło przenawożenie azotem. Przyczyny są różne: przenawoziliśmy nawozami azotowymi, ktoś załatwia tam swoje potrzeby, rozkłada się zgromadzona materia organiczna i najmniej przyjemne – gdzieś wybiło szambo i tam się gromadzą ekskrementy. Jeśli na trawniku pojawia się skrzyp, jest to informacja, iż mamy kwaśną glebę. Aby utrzymać trawnik w dobrej kondycji, należy go zwapnować. Jeśli na kupowanej przez nas, teoretycznie suchej działce rośnie trzcina czy młode wierzby, jest to znak, iż prawdopodobnie teren ten jest okresowo zalewany, lub poziom wód gruntowych jest dość wysoki. Jeśli widzimy w trawniku jastrzębca kosmaczka, oznacza to, iż ziemia w tym miejscu jest mocno uboga i sucha. Warto rozpocząć nawożenie, jeśli oczywiście zależy nam, by rosło tam coś innego, niż jastrzębiec.
Zdj. 4 Trzcina pospolita, 7.08.2019 r.
Zdj. 5 Róża pomarszczona, 15.06.2020 r.
Rośliny pionierskie
Wiedza przydatna przede wszystkim w 2 przypadkach: kiedy mamy słabą ziemię, a chcemy urządzić tam ogród oraz kiedy mamy puste pole, na którym chcemy urządzić ogród. Pozornie może się wydawać, że to dokładnie to samo, ale nie jest to prawdą. Słaba ziemia, nawet mimo urabiania i nawożenia, będzie taką przez wiele lat. Puste pole może znajdować się na dobrej jakości glebie, ale z jakiegoś powodu nikt tam nic nie sadził, więc zależy nam, żeby w jak najkrótszym czasie chociaż trochę zacienić teren. Wraz z upływem czasu, wraz z powstawaniem nowych typów siedlisk można będzie sadzić coraz bardziej wymagające rośliny. W obu przypadkach przede wszystkim wykorzystamy rośliny tak zwane pionierskie, czyli nie posiadające dużych wymagań, dość szybko rosnące nawet na słabej ziemi. Przykładami takich gatunków są brzoza brodawkowata, dzika róża (psia i pomarszczona) oraz winobluszcz pięciolistkowy.
Rośliny efektowne również zimą
Temat, o którym wiele osób zapomina. Przecież zimą nic nie rośnie, jest szaro/biało, ciemno i zimno. Będzie tak, jeśli zawczasu nie pomyślimy o czymś, co przełamie ten smutek i apatię. Wbrew pozorom, mamy pewien wybór. Możemy posadzić rośliny ozdobne z liści. Tu przykładami są iglaki, a także zimo- i półzimozielone rośliny liściaste: jodły, ostrokrzewie, trzmieliny czy bluszcze. Roślinami ozdobnymi z pędów są chociażby pospolita brzoza brodawkowata, czy dereń biały. Można również posadzić rośliny kwitnące zimą: ciemierniki lub oczary.
Zdj. 6 Dereń biały zimą, 7.12.2019 r.
Zdj. 7 Kwiatostan brzozy brodawkowatej, 18.03.2020 r.
Rośliny kwitnące przed wypuszczeniem liści
Tu bardziej jako typowa ciekawostka, gdyż kwiaty te nie są zbyt efektowne. Chociaż i tu, jak wszędzie, są wyjątki. Do gatunków kwitnących przed wypuszczeniem liści, często jeszcze w czasie, gdy śnieg zalega na dworze, należy brzoza brodawkowata, leszczyna pospolita, forsycja pośrednia oraz wawrzynek wilczełyko.
Rośliny z kwiatami na pniu
Na koniec zostawiłam taką wisienkę na torcie, czyli rośliny, które kwitną bezpośrednio na pniu. Nie ma ich wiele, na tę chwilę mogę przytoczyć tylko 2 gatunki, ale z tego powodu tym bardziej należy je rozpropagować. Są to już wspominany wawrzynek wilczełyko oraz judaszowiec kanadyjski.
Zdj. 8 Judaszowiec kanadyjski, owocostany zwieszające się z kory, 2.07.2019 r.