Czym są?

Na początek warto sprecyzować, co oznacza zwrot: rośliny pionierskie. Pionier, to osoba, która odkrywa nowe tereny i zagospodarowuje je dla kolejnych ludzi przybywających na dany teren. Wydawać by się mogło, iż u roślin nie istnieje coś takiego, jak migracja, przemieszczanie się, zajmowanie nowych terenów. Przecież one się nie poruszają. Nic bardziej mylnego. Rośliny bywają bardziej mobilne, niż zwierzęta. Potrafią pokrywać znaczne tereny przez mocno rozwinięte systemy korzeniowe. Potrafią migrować na wiele kilometrów jako nasiona, wykorzystując do tego celu wodę, wiatr czy zwierzęta, w tym również ludzi. Oczywiście nie jest to już ten sam osobnik, a jego potomstwo, nie zmienia to jednak faktu, iż rośliny, to sprytni pionierzy. Nie wszystkie gatunki nadają się na bycie pionierem. Niektóre mają tak specyficzne wymagania, iż mogą żyć tylko w danym miejscu na Ziemi. Niektóre są po prostu wybredne i potrzebują żyznej, wilgotnej gleby z odpowiednim nasłonecznieniem. Prawdziwy roślinny pionier musi spełnić kilka wymogów. Musi być odporny na mróz, upał i suszę. Musi tolerować najgorszą klasę ziemi. Musi być ekspansywny, a jego nasiona powinny być małe i lekkie, dobrze, jeśli czepliwe, by mogły oddalać się od rodzica na wiele metrów czy nawet kilometrów. Muszą uparcie dążyć do przetrwania w najbardziej niesprzyjających warunkach. Bardzo często mówimy na te rośliny: chwasty, rosnące w rynnach, szczelinach między kostką brukową, na ugorach czy w ogrodzie. Pojawiają się jako pierwsze na pogorzeliskach, na porzuconych polach i na śmietnikach. To właśnie są roślinni pionierzy.

Po co nam ta wiedza?

Każdy rodzaj wiedzy jest potrzebny. W tym wypadku, po zrozumieniu, zaczniemy inaczej patrzeć na pewne gatunki. Przychylniej się do nich odniesiemy w ogrodzie, a może wręcz samemu je do nas zaprosimy. Jeśli zrozumiemy cały mechanizm, przestaniemy na siłę co roku sadzić w danym miejscu róże tak zwane „szlachetne”, bo ciągle przemarzają i marnieją, a posadzimy róże dzikie, odporne na nasze warunki klimatyczne. Przestaniemy obsadzać alejki wolno rosnącymi dębami czy obcymi tulipanowcami z tendencją do przemarzania, a zaczniemy zauważać delikatną brzozę, która nie boi się wichur czy mrozu. Wiedza niesie zrozumienie. A zrozumienie – rozwój i równowagę.

Oczywiście, takie gatunki też mają swoje wady. Przede wszystkich jest ich stosunkowo mało. Nie są aż tak ozdobne, jak te „wybredne” rośliny”. „Śmiecą” liśćmi, chociaż dla natury to zaleta, a nie wada. Są ekspansywne, a więc będą starały się „rozejść” po terenie. Po usunięciu potrafią uparcie wracać.

Należy też pamiętać, iż rośliny nie lubią kiepskich warunków. One je tolerują, a więc, zwłaszcza na początku po posadzeniu, należy je podlewać, czasem dokarmić nawozem, sypnąć wapna tym, które by go potrzebowały czy osypać liśćmi na zimę.

Jeśli jednak przychylimy się do ich obecności, nie powinniśmy być zawiedzeni, a ogród szybciej i mniejszym kosztem się zazieleni.

Krzewy liściaste: świdośliwa Lamarcka, berberys (wszystkie gatunki i odmiany, przy czym należy brać pod uwagę wolniejszy wzrost u odmian karłowych), karagana syberyjska, pigwowiec japoński, irga Dielsa, irga rozkrzewiona, irga Francheta (inne gatunki również można stosować), żarnowiec miotlasty, rokitnik pospolity, bez czarny, lawenda wąskolistna, ligustr (większość gatunków i odmian), nieszpułka zwyczajna, perowskia łobodolistna, pęcherznica kalinolistna, pięciornik krzewiasty (wszystkie odmiany), śliwa tarnina, tawuła trójłatkowa (inne gatunki też można stosować), śnieguliczka biała, lilak pospolity, tamaryszek (wszystkie gatunki), róża pomarszczona, róża psia.