Słowniczek

W tym miejscu postaram się umieścić wszystkie terminy i zwroty, które użyłam w pozostałych artykułach, a mogą być w jakiś sposób niejasne. Ułożone będą w kolejności alfabetycznej, by można było je łatwiej wyszukiwać. Nowe elementy będą pojawiać się po dodaniu nowych tematów. Mam nadzieję, że ułatwi to zrozumienie tego, jak działa ogród. Być może będzie to wyglądać nieco infantylnie, ale sądzę, iż warto dodawać tego typu słowniczki, by poszerzać swoją i cudzą wiedzę. Jeśli czegoś nie uwzględnię, a będzie to niejasne, proszę o zwrócenie mi na to uwagi, a dodam to zagadnienie.

Bylina – roślina wieloletnia, zimująca w naszym klimacie. Do bylin należą też gatunki przemarzające i zimujące w postaci korzeni, kłączy czy bulw pod ziemią i odradzających się na wiosnę.

Chwast – roślina niepożądana na danym terenie. Termin ten jest często błędnie rozumiany, poprzez wszystkie rośliny zielne, polne czy ruderalne, nie posiadające dla nas żadnej wartości. Po prostu brzydkie. Faktycznie, chwastem może być ozdobna, pięknie kwitnąca i pachnąca róża na polu pszenicy. Mimo swych walorów, nie jest rośliną pożądaną na tym terenie, bo ma on nie przeznaczenie ozdobne, a rolnicze.

Elajosom – inaczej zwany mrówczym ciałkiem. Białkowy element znajdujący się na nasionach, który zapachem wabi mrówki. One z kolei zabierając go, ułatwiają roślinie rozsiewanie.

Karpa – podziemna część rośliny w postaci kłącza lub bulwy.

Kwiatostan – niektóre rośliny posiadają kwiaty złożone – kwiatostany. Bardzo często pojedynczy kwiat jest maleńki, a to, co bierzemy za kwiat, to tak naprawdę kilkadziesiąt lub nawet kilkaset kwiatków zebranych w grupę.

Konserwacja ogrodu – są to wszystkie prace mające na celu utrzymanie lub poprawienie kondycji i wyglądu ogrodu. W skład zabiegów pielęgnacyjnych wchodzą między innymi: koszenie, nawożenie, pielenie, przycinanie czy osłanianie na zimę.

Mieszaniec – roślina powstała przez skrzyżowanie dwóch, lub więcej odmian czy też gatunków. Proces ten jest długotrwały, ale pomaga otrzymać nowe odmiany o ciekawych walorach wizualnych oraz o zwiększonej wytrzymałości na choroby i warunki atmosferyczne. Warto podkreślić, iż nie ma to związku z roślinami modyfikowanymi genetycznie. Tu proces ten zachodzi naturalnie, poprzez rozmnażanie, bez ingerencji w geny.

Ogród – jest to szeroko pojęty termin, który najczęściej kojarzy się z zagospodarowanym terenem pokrytym roślinnością, w którym można wypoczywać. W większości przypadków to prawda, jednakże słowo „ogród”, może odnosić się nie tylko do takich typowych obszarów. Są na przykład ogrody zmysłów, gdzie prócz roślin, mamy również elementy działające na, jak nazwa wskazuje, nasze zmysły: ogród dźwięków, gdzie znajdują się przyrządy wydające najrozmaitsze dźwięki czy ogród zapachów, gdzie roślinność roztacza różnorakie wonie. Są ogrody botaniczne, gdzie dodatkowo mamy funkcję dydaktyczną. Są ogródki przy punktach gastronomicznych, gdzie można coś zjeść i się napić. Ogrody, prócz roślin, mogą zawierać wiele elementów małej architektury, takich jak altany, ławki, latarnie, tarasy, podwyższenia, fontanny, rzeźby, schody… Mogą być w najrozmaitszych stylach: orientalnym, nowoczesnym, rustykalnym, angielskim, klasycznym, barokowym… Mogą być wodne, ziołowe, kwiatowe, skalne… Jak więc widać słowo „ogród” nie jedno ma znaczenie. Właśnie dzięki dzięki tej olbrzymiej różnorodności, każdy może znaleźć taki styl, jaki lubi i cieszyć się własnym rajem.

Okres wegetacyjny – czas w roku, kiedy rośliny podejmują działalność wegetacyjną: rosną, kwitną, wydają owoce. Każdy gatunek ma swój własny okres wegetacyjny, jednak uogólniając, trwa on od ostatnich przymrozków wiosennych, do pierwszych przymrozków jesienią. W Polsce okres ten trwa średnio 200 dni, krócej na północnym wschodzie, dłużej na południowym zachodzie.

Okwiat – inaczej okrywa kwiatowa, to płonna część kwiatu chroniąca słupek i pręciki. Składa się z płatków korony i kielicha.

Parter ogrodowy – element ogrodów barokowych będący ozdobną, geometryczną kompozycją na planie prostych figur geometrycznych o skomplikowanej ornamentyce wykonanej z niskich roślin, bardzo często okolona niskim żywopłotem.

Perystyl – dziedziniec lub ogród otoczony kolumnami.

Przykoronek – specyficzny twór występujący u niektórych gatunków wewnątrz korony. Dodatkowe łuski chroniące słupek i pręciki. Może być wolny lub zrośnięty w rurkę, jak ma to miejsce u narcyzów.

pH (odczyn) gleby – jest to stosunek jonów wodorowych H+ do jonów wodorotlenkowych OH- w roztworze wodnym powstałym z próbki ziemi. Tyle od strony chemii. W praktyce interesujące dla ogrodnika jest to, który składnik dominuje i przez to nadaje bardzo kwaśny (<5), kwaśny (5,1-6,0), lekko kwaśny (6,1-6,7) obojętny (6,8-7,4) lub zasadowy (7,4<) odczyn. Aby zbadać pH naszej ziemi można skorzystać z tak zwanych pHmetrów – mierników elektronicznych lub chemicznych (listek lakmusowy, płyn Helliga). Pytanie, po co to wszystko? Przecież rośliny nie potrafią korzystać z elektroniki, to skąd mają wiedzieć, w jakim pH rosną? Owszem, one nie wiedzą, ale wiedzą, jakich składników potrzebują do właściwego rozwoju. Jak wiadomo, w różnej kwasowości rozpuszczają się i tworzą różne związki chemiczne. Coś, co w jednym odczynie będzie dostępne dla roślin, w innym może zostać związane w nierozpuszczalną tego wersję, dlatego też ważne jest poznanie wymagań roślin i gleby, na której maja rosnąć, aby ten wzrost był bujnym, a nie tylko wegetacją.

Pojemność powietrzna gleby – zdolność gleby do zatrzymywania powietrza w wolnych przestrzeniach. Umożliwia korzeniom oddychanie, jednakże w nadmiernej ilości może powodować ich szybsze wysychanie.

Pojemność wodna gleby – zdolność gleby do zatrzymywania cząstek wody w wolnych przestrzeniach. Umożliwia korzeniom odpowiednie nawadnianie, jednakże w nadmiernej ilości może powodować gnicie i obumieranie tkanek i całych roślin.

Rodzaj gleby – można wyróżnić 3 podstawowe rodzaje gleby: piasek, glinę i ił. Piasek należy do gleb lekkich – ma dobrą pojemność powietrzną, szybko się nagrzewa, ale słabo utrzymuje wodę oraz składniki pokarmowe, które spływają w głąb ziemi. Glina i ił należą do gleb ciężkich. Jest bardziej zasobna w składniki odżywcze, jeśli się odpowiednio „napije”, to długo trzyma wilgoć, jednakże najczęściej woda spływa po niej bez wsiąkania, a w czasie suszy robi się twarda i spękana. Długo się nagrzewa i ma słabą pojemność powietrzną. Oprócz nich istnieją ich mieszanki: piasek gliniasty, glina piaskowa, ił gliniasty. Najbardziej korzystnymi rodzajami gleby są mieszanki. Posiadają w znacznej mierze zalety mieszanych elementów, a nie ich wady. Piasek rozluźnia glinę, dzięki czemu ziemia lepiej chłonie wodę i oddycha, a glina zatrzymuje wodę i składniki pokarmowe, i nie pozwala im spłynąć w głąb.

Samopylność – sytuacja, kiedy roślina nie potrzebuje innego osobnika swojego gatunku, aby zapylić kwiaty. Jest to bardzo przydatne, kiedy mogą wystąpić problemy (na przykład bardzo duże rozrzedzenie populacji) z zapylaniem krzyżowym, jednakże nie występuje wtedy wymiana genów, przez co upośledzona roślina przekazuje swoje słabsze geny potomstwu. U zwierząt takie zachowanie nosi nazwę chowu wsobnego (krzyżują się osobniki bardzo blisko spokrewnione, na przykład matka z synem bądź rodzeństwo).

Szypułka – pęd, na którym znajduje się najpierw kwiat, a potem owoc.

Zastoisko mrozowe – miejsce, gdzie najdłużej utrzymuje się niska temperatura. Najczęściej są to zadolenia, niecki, miejsca bez swobodnego przepływu powietrza. Zimne powietrze, jako ten cięższy jego rodzaj, długo zalega w tych wszystkich wymienionych obszarach. W tym miejscu rośliny mają opóźniony i skrócony okres wegetacyjny, a co wrażliwsze na chłody gatunki mogą ulegać przemrożeniu i ginąć.